WordPress Gutenberg Hakkında

WordPress’i çok yakından tanımayan ama yakın gelecekte bir web sitesi sahibi olmak isteyenler için konuya genel bir giriş yapmak faydalı olacaktır. Sonrasında ise WordPress Gutenberg nedir ondan bahsedeceğim.

WordPress dünya çapında tüm web sitelerinin yaklaşık %32.6‘sını oluşturan platform olma istatistiğine bir sahip bir CMS*. Aynı zamanda tüm CMS’ler arasında da kullanım oranı %59.6. Türkiye’de ise aynı oran neredeyse 27.000 web sitesi ile %69.33‘lük bir değere sahip. 

Bu altyapıyı wordpress.org üzerinden açık kaynak kodlarını indirerek kendinize ait bir serverda barındırabilirsiniz, diğer bir alternatif ise wordpress.com üzerinden de belli bir ücretle blogunuz için hosting servisi alabilirsiniz. 2003’den beri var olan proje her ne kadar açık-kaynak olsa da büyük ölçüde Matt Mullenweg’in CEO’su olduğu Automattic firması tarafından alınan kararlar ile yürütülüyor, ki kendisi zaten açık-kaynak projenin kurucularından.

WordPress Gutenberg Projesi

WordPress  neredeyse bir yıldır duyurularını yaptığı yeni editör sürümü Gutenberg‘i barındıran versiyonunu (Versiyon 5.0) gecikmeler ile birlikte 
yakın geçmişte yayınladı. Konuyu takip edenler biliyor ki uzunca bir zamandır bu konu büyük olaylar yaratıyordu ve bunun ise pek çok sebebi var. Yine de bunlar arasında en öne çıkan üçünü aşağıda bulabilirsiniz.

WordPress Yazılımcı Topluluğu ve WordPress Yapı Taşları

WordPress (WP) varoluşunun temel özelliği gereği, bir web sitesi veya kişisel blog ihtiyacına hitap eden bir platform. Onu bu kadar popüler ve çığır açıcı yapan şey ise, üzerine eklenebilen tema, eklentiler ve biraz kod bilgisi sayesinde en kompleks ihtiyaç ve problemlere çözümler sunabilen bir yapı haline dönüşebilmesi. Ve tabii ki bu yapının altında bulunan ve sürekliliğini sağlayan devasa bir topluluk. Bu sayede wordpress siteleri aklınızın alabileceği her sektörde, her zevke ve ihtiyaca hitap eden sonuçlar ortaya çıkartılabiliyor.

WordPress Gutenberg ‘in gelmesi birazdan aşağıda anlatacağımız uzun süreli sebeplerden ötürü gerekli ve hatta zorunluyken, büyük bir götürüsü de vardı. Sadece yazı editörü altyapısı dediğiniz kök modül tamamen değişmek zorundaydı ve bu da WP topluluğu geliştiricileri tarafından bugüne kadar geliştirilen binlerce temanın ve eklentinin artık kullanım dışı kalacağı anlamına geliyordu. Ortaya çıkan uyumluluk testlerini, ve iş yükünü siz düşünün. Bu sebeple bu büyük değişim zaten en başından itibaren negatif bir önyargı ile başlayan bir süreçti. İşleri yumuşatan ise klasik editörün 2021 Aralık ayı sonuna kadar destekleneceğinin ve bu geçisin yumuşak bir geçiş olacağının duyurulması oldu. 

Yeni Sistemin Hazır Olmadığının Düşünülmesi

Gutenberg hazırlanırken yazılımı ve testleri yapan ekipten çok fazla olumsuz geri dönüş oldu.  Hatta daha ilk testlerden sonra projeden ayrılanlar ve projenin uyumsuzluk sorunlarından ötürü, umutsuz bir çaba olduğunu düşünenler bile oldu.

Bu ve benzer sebeplerden ötürü kod onaylarının tamamlanmaması ve son dakika çıkan aksaklıklarla da planlanan yayın tarihi birkaç kez ertelendi. Şu anda bile pek çok kişi hala bu sürümün yayınlanması için erken olduğunu ve sürümün tamamlanmamış olduğunu düşünüyor.

Alışkanlıkları Bozması

Gutenberg editörü her ne kadar 2000’li yıllardan kalma, artık modern olmaktan tamamen çıkmış diyebileceğimiz metin düzenleyicisini rafa kaldırmayı ve kullanıcı deneyimini yeni nesil teknoloji ve kullanıcılara uygun hale getirmeyi planlasa da, 15 yıldır kullanımda olan birikmiş bir deneyim ve alışkanlıkları da silmeye çalışacak. Yine bu huzursuzluk ve alışkanlıkların bozulmasına karşı alınan tavır, klasik editörün önümüzdeki yıllarda bir eklenti olarak kullanılabilir olması sayesinde etkisini kaybetti denebilir.

Tamamen yeni nesil bloklardan uluşan bir tasarıma sahip olan editör, oldukça kompak ve hızlı bir öğrenim eğrisine sahip. Aslına bakarsanız benim de ilk Gutenberg deneyimimi yaşadığım bu yazıda herhangi bir Ofis Programından daha hızlı çalıştığımı söylemem mümkün.

Neden Gutenberg’e İhtiyaç Var?

Tüm bu memnuniyetsizliklerin doğacağı, isyan seslerinin yükseleceği bilinirken neden inatla bu değişime gidildi peki derseniz, “zaman değişti” derim size.

Bu değişim, önceden de bahsettiğim üzere sadece bir güncelleme değil. Yeni nesil web sitesi tasarımı ve kullanımı akımına ayak uydurabilmek için acilen atılması gereken bir adımdı. Eğer bu büyük değişim gerçekleştirilmeseydi WordPress çok da uzak olmayan gelecekte internetteki yükselişinde bir kırılma noktasına ulaşarak webde en başta saydığım bütün skorlarında durduramayacağı bir düşüşe geçerek, Wix, Squarespace, Weebly gibi rakiplerine büyük paylar kaptıracaktı.

Geçiş acıları ile dolu bu değişim işte bu yüzden gerekliydi. Bu dönüşüm sayesinde kitlesindeki küçük kayıplarla birlikte çok daha fazla insana modern ve memnun edici “State of Art” diyebileceğimiz hizmeti sunabilmenin önünü açmış oldu. Ben buna iyi liderlik ve öngörü derim.

Linkte bu kırılma noktasını çok iyi ifade eden İngilizce bir yazı var. Zamanının video devi Blockbuster ile Netflix arasındaki gibi tarihteki bir kaç benzeri olaydan çok güzel dersler içeriyor.

Eğer okumaya fırsatınız yoksa özeti şu:

Uyum sağlamaz ve değişimi reddederseniz yok olursunuz.

Peki Ya Web Tasarımcılar İçin Durum Nasıl?

Akıllara gelen sorulardan biri de tabii ki bu durumun web tasarımcıların üzerindeki etkisi şeklinde. Web tasarımcılara ihtiyacın azalacağına dair bir genel yargı var. 

Benim düşünceme göreyse; evet, wordpress zaten kodlama bilmeyen blog yazarları için kolay site açmanın yollarından biriydi ve şimdi wordpress Gutenberg ile kullanımı da çok çok daha kolaylaştı. Bir şeyler yaratmaya başlama süreci iyice hızlandı ve çok daha fazla insan kendi başına bu işler için kolları sıyıracak demek. 

Yine de bu demek değil ki WordPress içinde tüm işler tamamen otomatikleşti. Her zaman teknik aksaklıklar yaşanacak, özel tasarımlara, yerelleştirmelere, özelleştirmelere her daim ihtiyaç duyulacak, web sitelerinin bakımı, arama motorlarındaki optimizasyonu ve bu engin eklentiler ve temalar denizinde, en doğru opsiyonları bulunması için illa ki birileri sizin deneyiminize başvuracak.

Özetle iyi bir tasarım, iyi bir tasarım olarak kalacak, gerçek bir tasarımcı veya geliştirici ise yine o şekilde görülmeye devam edecek.

İlgilisine: State of Word 2018 – WordPress Gutenberg sunumundan.

*CMS = Content Management System, İçerik Yönetim Sistemi.
İçerik Yönetim sistemleri düz html veya php ile yapılmış statik web siteleri yaratmanın ötesine geçip, tüm içerik tasarımlarını dinamik olarak düzenler ve yeni eklenen veya çıkan sayfa, modül, medya ve benzeri içerikleri takip ederek yapısını dinamik olarak değiştirebilir.

*Bu yazı WordPress Gutenberg editörü ile yazılmıştır. 😁

Bilge Can Gürer
Radar WFP